Zgaga to uczucie pieczenia za mostkiem, często opisywane przez chorych jako „palenie w przełyku”. Jest podstawowym objawem choroby refluksowej przełyku (ChRP), której objawy w krajach wysoko rozwiniętych występują codziennie u 5–10% populacji, a raz w tygodniu nawet u 20%.
Choroba refluksowa przełyku występowała już w czasach starożytnych. Badania przeprowadzone na 100 prenormańskich czaszkach wykazały, że indeks starcia zębów szczęki jest podobny jak u współczesnych pacjentów cierpiących na ChRP.
Zgaga często towarzyszy przepuklinie rozworu przełykowego, ciąży, otyłości, chorobom nowotworowym górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz zaawansowanemu wyniszczeniu z dowolnej przyczyny. U osób dotkniętych tym dokuczliwym objawem, oprócz właściwego leczenia farmakologicznego i dietoterapii, wskazane jest wprowadzenie zmian w zakresie szeroko pojętego stylu życia, obejmujących zaprzestanie palenia tytoniu, zmniejszenie masy ciała w przypadku nadwagi bądź otyłości, unikanie przyjmowania pozycji leżącej po posiłkach, rezygnację z obcisłej odzieży, mocno ściskających pasków, sypianie z wezgłowiem łóżka uniesionym o 10–20 cm, unikanie bardzo dużych wysiłków fizycznych (nasilają refluks), ale zarazem utrzymanie regularnej aktywności fizycznej w możliwym zakresie.Dietoterapia jest nieodzownym elementem kompleksowego postępowania u pacjentów cierpiących na nasiloną zgagę, choć konkretne wskazówki mogą się nieco różnić w zależności od przyczyn zidentyfikowanych u danej osoby. Podejście dietetyczne będzie inne w przebiegu ChRP (najczęstsza przyczyna), inne w chorobie nowotworowej, jeszcze inne w ciąży. Można jednak pokusić się o sformułowanie generalnych zaleceń oraz wskazanie określonych produktów, które mogą nasilać bądź łagodzić objawy zgagi. W tabeli przedstawiono najważniejsze zalecenia wraz z krótkim komentarzem.
Doraźną ulgę przy epizodzie nasilonej zgagi może przynosić wypicie produktu mlecznego (chyba że mamy do czynienia z refluksem żółciowym, w przypadku którego efekt będzie słaby), jednak działanie to jest krótkotrwałe. Bardziej szczegółowe informacje na temat właściwego komponowania jadłospisu można znaleźć w przystępnych opracowaniach. Warto mieć świadomość, że wiele leków może obniżać napięcie dolnego zwieracza przełyku, co sprzyja nasilaniu zgagi. Należą do nich między innymi stosowane w kardiologii leki blokujące kanał wapniowy, leki antycholinergiczne, diazepam, barbiturany, leki hormonalne (zarówno progestageny, jak i estrogeny). Podobny wpływ mają spożywanie alkoholu i palenie, dlatego chorym z nasiloną zgagą warto zaoferować pomoc w rzuceniu palenia.
Piśmiennictwo:
- Boekema PJ, Samsom M, van Berge i wsp. Coffee and gastrointestinal function: facts and fiction. A review. Scand J Gastroenterol Suppl 1999; 230: 35-9.
- Jarosz M, Dzieniszewski J. Choroby żołądka i dwunastnicy – porady lekarzy i dietetyków. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
- Kindt S, Vos R, Blondeau K i wsp. Influence of intra-oesophageal capsaicin instillation on heartburn induction and oesophageal sensitivity in man. Neurogastroenterol Motil 2009; 21: 1032-e82.
- Ness-Jensen E, Lagergren J. Tobacco smoking, alcohol consumption and gastro-oesophageal reflux disease. Best Pract Res Clin Gastroenterol. 2017; 31: 501-8.
- Robb ND, Cruwys E, Smith BG. Regurgitation erosion as a possible cause of tooth wear in ancient British populations. Arch Oral Biol 1991; 36: 595-602.
000528432
przeczytaj także